Từ “lý trí” thường được tôn vinh như một phẩm chất cao quý, là động cơ dẫn dắt con người đến sự hiểu biết và chân lý. Tuy nhiên, cuốn sách “How We Know What Isn’t So” của Thomas Gilovich đã thách thức quan niệm này, khơi mào cuộc tranh luận về giới hạn của lý trí và sức mạnh tiềm ẩn của những sai lầm nhận thức.
Sách được xuất bản vào năm 1991, sau khi tác giả – Giáo sư Tâm lý học tại Đại học Cornell, đã dành nhiều năm nghiên cứu về các sai lạc tư duy phổ biến. Gilovich đã tổng hợp những kết quả nghiên cứu của mình, kết hợp với những ví dụ thực tế hấp dẫn và dễ hiểu, để phác họa bức tranh toàn cảnh về cách mà bộ não con người có thể bị đánh lừa bởi những “giả thuyết” tưởng chừng như hiển nhiên.
Chìm sâu vào thế giới của sai lạc nhận thức
Cuốn sách được chia thành ba phần chính:
-
Sự thiếu chính xác trong trí nhớ: Gilovich chỉ ra rằng trí nhớ của con người không phải là một kho lưu trữ trung thành, mà là một hệ thống dễ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố như cảm xúc, niềm tin và mong muốn. Ông đưa ra nhiều ví dụ về cách mà chúng ta có thể nhớ lại những sự kiện theo cách bóp méo hoặc thậm chí là hoàn toàn sai lệch so với thực tế.
-
Sự lầm tưởng về xác suất: Gilovich giải thích rằng con người thường có xu hướng đánh giá cao khả năng xảy ra của những sự kiện 드라마틱 hoặc nổi bật, trong khi lại xem nhẹ những sự kiện thông thường hay nhàm chán. Ông cung cấp nhiều ví dụ minh họa cho “sai lạc về xác suất” này, như việc chúng ta dễ dàng tin vào những lời tiên tri hay những câu chuyện về may mắn kỳ lạ hơn là những dữ liệu thống kê khách quan.
-
Ảnh hưởng của niềm tin: Gilovich chỉ ra rằng niềm tin cá nhân có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến cách mà chúng ta giải thích thông tin và đưa ra quyết định. Ông sử dụng nhiều ví dụ từ tâm lý học xã hội để minh họa cho “lắng nghe chọn lọc” (confirmation bias) – xu hướng tìm kiếm thông tin ủng hộ quan điểm của mình, đồng thời bỏ qua hoặc bác bỏ những thông tin trái ngược.
Sự hấp dẫn của cuốn sách:
| Đặc điểm | Mô tả |
|---|---|
| Ngôn ngữ: | Gilovich sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu và đầy hình ảnh. |
| Ví dụ: | Cuốn sách tràn đầy những ví dụ thực tế và thú vị, giúp độc giả dễ dàng nắm bắt được những khái niệm phức tạp về tâm lý học nhận thức. |
| Phong cách: | Gilovich sử dụng phong cách viết vừa nghiêm túc vừa dí dỏm, tạo ra một trải nghiệm đọc thú vị và đầy thông tin. |
“How We Know What Isn’t So” không chỉ là một cuốn sách về sai lạc nhận thức, mà còn là một lời kêu gọi hành động. Gilovich khuyến khích độc giả tự ý thức về những hạn chế của lý trí, và học cách suy nghĩ một cách khách quan, có trọng lượng hơn.
Cuốn sách này là một lựa chọn tuyệt vời cho bất kỳ ai muốn hiểu thêm về cách bộ não con người hoạt động, và khám phá những bí mật ẩn giấu trong thế giới của nhận thức.
Một số câu trích dẫn đáng nhớ từ cuốn sách:
- “Những gì chúng ta tin tưởng có xu hướng ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn nhận thế giới.”
- “Lỗi sai lầm về xác suất là một trong những sai lạc nhận thức phổ biến nhất.”
- “Để đưa ra quyết định sáng suốt, chúng ta cần phải tự ý thức về những hạn chế của lý trí và học cách suy nghĩ một cách có trọng lượng hơn.”
Kết luận:
“How We Know What Isn’t So” là một tác phẩm kinh điển trong lĩnh vực tâm lý học nhận thức. Cuốn sách này đã được dịch ra nhiều thứ tiếng và vẫn là một cuốn best-seller cho đến ngày nay. Nếu bạn đang tìm kiếm một cuốn sách thông minh, đầy suy tư và có thể thay đổi cách bạn nhìn nhận thế giới, thì “How We Know What Isn’t So” là lựa chọn hoàn hảo.
